Wanneer gebruik je een proloog?

Volgens de Van Dale is een proloog: inleidende rede, voorwoord.

In moordmysteries en thrillers lijken prologen vaker voor te komen dan in andere genres. Dan wordt in de proloog een scène neergezet waarin bijvoorbeeld de seriemoordenaar zijn slachtoffer maakt. De lezer heeft dan al meer informatie dan de hoofdpersoon van het boek. Gegarandeerd spanning!

Toen ik begon met Moord in het Blair House had ik er geen proloog bij.
Na een paar stukjes te hebben geschreven, twijfelde ik over de spanningsboog die ik er in had. Ik dacht, weet je wat, ik schrijf een proloog waarin twee niet nader te noemen personen een rol spelen (zodat de lezer mag raden welk duo het is. Zijn het Alex en Alex of zijn het Lynn en Iris of zijn het Beatrijs en Gertie). Snufje familiehistorie erbij. Een theelepel met hints. Dan zal de lezer meteen in het verhaal gezogen worden en zich de hele tijd af blijven vragen wat de betekenis is van de scène.

Halverwege het schrijven van de rest van het manuscript moest ik concluderen dat ik die proloog met hele verkeerde redenen had geschreven. Ik vond mijn verhaal nog niet spannend genoeg van zichzelf, dus plakte ik er een spannende scène voor. Fout!
Hoewel ik tevreden ben over de stijl van die scène, vind ik inmiddels dat hij niet meer meer thuishoort in het manuscript. Aan het eind van het boek zul je dus ook geen verklaring vinden voor de hints in de proloog.

Wat zijn dan wel goede redenen om een proloog te gebruiken?

1 Vaart
Soms vraagt het verhaal om een introductie van je hoofdpersoon, zijn dagelijks leven, iets over zijn beroep, wat van belang is voor je grote verhaal. In dit geval geeft het gebruik van een proloog je verhaal meer vaart. Al deze informatie gaandeweg in het verhaal verwerken zou gekunsteld kunnen aanvoelen en het kan daarmee te lang duren voordat je bij de kern van het verhaal komt. Bovendien kan het gebruik van teveel flashbacks de vaart uit een verhaal halen en flashbacks moeten heel zorgvuldig gebruikt worden, anders raakt de lezer de draad van het verhaal kwijt.

2 Vooruitblik / terugblik
Soms ligt de sleutel van het verhaal van je hoofdpersoon verborgen in zijn jeugd. Een proloog is uitstekend geschikt om die gebeurtenis uit de jeugd te vertellen.
Of je schets een situatie in de toekomst. Bijvoorbeeld: in de proloog vertel je over hoe je hoofdpersoon leeft in afzondering in een klein Italiaans dorp. Het grote verhaal gaat er dan over hoe het zo ver gekomen is.

3 Een andere tijd
Stel je vertelt het verhaal van een erfgenaam die weinig contact had met zijn familie. In zo'n geval is een proloog heel geschikt om de familiegeschiedenis te vertellen.


Maar goed, ik vond dus dat mijn reden om een proloog te gebruiken niet een juiste reden was. Onderstaande proloog is dus gesneuveld. :-)

De wijngaard was niet wat ze zich er bij hadden voorgesteld. Ze parkeerden hun auto voor het hek van de wijngaard en bleven in de auto zitten.

Het was moeilijk te vinden geweest. Ze waren de smalle weg door de heuvels van de Mendocino regio gevolgd. Gedurende de hele weg waren ze omringd door glooiende groene heuvels, in opperste stilte. Het was adembenemend in puurheid, maar tegelijkertijd verontrustend afgelegen. Onderweg de weg aan iemand vragen had geen zin, ze waren slechts een andere auto tegengekomen en die leek te zijn verdwaald.

Af en toe was er een zijweg, maar dit bleek altijd het begin van een lange oprit. Een rijtje brievenbussen aan het begin gaf het aantal huizen aan. Vanaf de weg was geen enkel huis zichtbaar.

Het rijtje brievenbussen aan de straat waar de wijngaard aan lag was goed verzorgd. De brievenbus van de wijngaard was gemaakt van een klein wijnvat en de letters van de naam stond er ingebrand.

Links en rechts bij het toegangshek stond een bloembak, van een door de helft gezaagd wijnvat, met violen.

Zo ver als ze konden kijken zagen ze groene heuvels. Golvend van hoog naar laag. Ze hielden niet zozeer iets verborgen, meer nog sloten ze de rest van de wereld uit.

‘We zouden het erf op kunnen lopen?’

‘Wat als ze vragen waarvoor we komen?’

‘Dat kunnen we dan toch gewoon zeggen.’

‘Volgens mij was het een vergissing om hier te komen.’

‘We waren op zoek naar antwoorden.’

‘Ik denk dat ik het antwoord al weet: ik zou hier ook zo snel mogelijk vandaan willen.’

geraadpleegde bronnen:
writers knowledge base
schrijven online